Dieta w ciąży, czyli składniki odżywcze potrzebne mamie i dziecku

Witaminy i minerały w codziennym jadłospisie

Skomponowanie diety dostarczającej do organizmu mamy, a tym samym i dziecka, odpowiednich witamin i minerałów we właściwych ilościach jest niezwykle trudne. Niestety często w codziennym jadłospisie albo brakuje produktów zawierających potrzebne składniki, albo występują one w ilościach niedostatecznych. Przygotowywanie większości posiłków wiąże się z poddawaniem produktów obróbce termicznej, podczas której tracą one część witamin i minerałów. Stopień wchłaniania składników odżywczych często zależy od zestawienia składników – np. wapń i żelazo utrudniają przyswajanie niektórych witamin, a produkty pełnoziarniste i rośliny strączkowe (zawierające fityniany) utrudniają proces wchłaniania składników mineralnych w układzie pokarmowym. Nie zawsze też mamy dobry dostęp do świeżych warzyw i owoców, bo zależy to od pory roku. Innym przykładem wpływu sezonu na zaopatrzenie w witaminy jest witamina D – w 90% syntetyzowana w skórze pod wpływem promieni słonecznych, a tylko w 10% dostarczana z pożywieniem. W okresie jesienno-zimowym mogą pojawić się niedobory tej witaminy z powodu niedostatecznego nasłonecznienia. Z uwagi jednak na stosowanie filtrów przeciwsłonecznych i stwierdzone duże niedobory witaminy D u większości kobiet w ciąży standardowo zaleca się obecnie suplementację dawką 2000 j.m. witaminy D przez cały okres ciąży i karmienia piersią.

Składniki odżywcze potrzebne mamie i dziecku

Dlatego uzupełnieniem diety są preparaty komponowane z myślą o potrzebach mamy i dziecka. Podstawowe składniki rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne to kwasy tłuszczowe DHA, kwas foliowy, witamina D, jod, żelazo oraz magnez. Dlaczego właśnie tych składników potrzebuje organizm matki i dziecka?


1. Kwasy tłuszczowe DHA (w zalecanej dawce 600 mg).

Wielonasycone kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają ryzyko wystąpienia przedwczesnego porodu i powikłań ciążowych. Jednocześnie korzystnie wpływają na ogólną kondycję mamy, zapobiegając wystąpieniu tzw. depresji poporodowej. Kwasy tłuszczowe DHA warunkują prawidłowy rozwój dziecka, szczególnie wspomagając rozwój mózgu i oczu. Umożliwiają prawidłowy rozwój intelektualny dziecka i zapewniają optymalne zdolności do nauki w okresie szkolnym. Zapobiegają też występowaniu w późniejszym okresie życia zaburzeń układu nerwowego czy wad narządu wzroku. Kwasy tłuszczowe DHA mają bardzo duże znaczenie dla odporności organizmu. Stąd przyjmowanie ich w okresie ciąży wzmacnia układ odpornościowy tak mamy, jak i dziecka.


2. Kwas foliowy (w zalecanej dawce 400 µg).

Jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju łożyska, jak również płodu. Zapobiega występowaniu wad rozwojowych ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza tzw. wady cewy nerwowej (pierwsza forma mózgu i rdzenia kręgowego). Dlatego zaleca się jego przyjmowanie jeszcze przed ciążą, jak również w trakcie jej trwania.


3. Jod (w zalecanej dawce 200 µg).

Pozytywnie wpływa na rozwój neuropsychologiczny dziecka oraz ogólny stand zdrowia i samopoczucie matki. Jego suplementacja zapobiega występowaniu niedorozwoju umysłowego dziecka. Jako pierwiastek warunkujący prawidłową pracę tarczycy, ma wpływ na produkcję tyroksyny, która z organizmu mamy transportowana jest również do organizmu dziecka w celu produkcji u niego potrzebnych hormonów. Z uwagi na braki jodu w Polsce (rzadko występuje w glebie w Polsce), zaleca się stosowanie suplementacji jodu przez cały okres ciąży i karmienia.


4. Żelazo (w zalecanej dawce 26 mg).

W czasie ciąży w organizmie kobiety produkowana jest większa ilość krwinek czerwonych, które muszą zapewniać transport tlenu również do organizmu dziecka. Żelazo jest niezbędnym składnikiem hemoglobiny, zapewniającej prawidłowe dotlenienie wszystkich tkanek dziecka. Pierwiastek ten jest również bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, jak również dla zapewnienia prawidłowej masy urodzeniowej dziecka. Dzięki prawidłowemu dotlenieniu macicy chroni przed poronieniem i zapobiega przedwczesnemu porodowi.


5. Witamina D (zalecana dawka: 2000 j.m.).

Utrzymanie prawidłowego poziomu witaminy D jest ważne tak dla mamy, jak i dziecka – dla funkcjonowania całego organizmu. U kobiety zapobiega ona występowaniu chorób typowo ciążowych (np. cukrzyca ciążowa), u dziecka warunkuje szczególnie prawidłowy rozwój układu szkieletowego – mocnych kości, a później też zębów oraz rozwój optymalnej odporności.


6. Magnez.

Jako pierwiastek zapewniający prawidłową kurczliwość mięśni pozytywnie wpływa na pracę macicy. Jego niedobór może prowadzić do wystąpienia tzw. rzucawki ciążowej, a nawet przyczynić się do przedwczesnego porodu – czego efektem jest niedostateczna waga oraz wzrost dziecka. Magnez bierze również udział w procesie budowy kości dziecka.

O zdrowie w ciąży mamy i dziecka

Niedobór witamin i minerałów, powstały w wyniku zwiększonego zapotrzebowania organizmu kobiety w okresie ciąży, może negatywnie wpłynąć na zdrowie mamy i przyczynić się do wystąpienia zaburzeń u dziecka. Przykładowo, niedostateczny przyrost masy ciała dziecka może powodować zwiększone ryzyko wystąpienia we wczesnym okresie życia niektórych chorób. Dlatego zaleca się suplementację preparatami witaminowo-mineralnymi o odpowiedniej jakości nawet przez cały okres ciąży. Dostępny w aptekach preparat Doppelherz aktiv Mama PREMIUM zawiera składniki rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.



Warto przy tym pamiętać, że decyzja o przyjmowaniu i dawkowaniu powinna zostać podjęta po konsultacji z lekarzem. Ważna jest świadomość tego, jak postępować, by zapewnić zdrowie sobie oraz swemu dziecku.