Przyczyny obgryzania paznokci u dziecka
Dziecko może obgryzać paznokcie z różnych powodów i nie zawsze są to powody, które powinny szczególnie niepokoić rodziców. Zazwyczaj jednak nawyk ten ma swoje podłoże w emocjach, takich jak stres czy napięcie emocjonalne. Obgryzając paznokcie, dziecko rozładowuje nerwy. Działa to w ten sam sposób jak pstrykanie długopisem, gdy się denerwujemy, czy stukanie palcami o blat stołu.
Może się zdarzyć, że maluch obgryza paznokcie po prostu z nudów. Brak zajęcia potrafi frustrować dzieci, a gdy ich ręce są bezczynne i nie mają na czym skupić uwagi, odruchowo zaczynają obgryzać paznokcie. Bywa też, że jest to forma naśladowania i dziecko powtarza gest podpatrzony u kogoś bliskiego albo kolegi. Zdarza się również, że obgryzanie paznokci pomaga dziecku skoncentrować się na wykonywanej czynności, na przykład podczas czytania książki czy odrabiania lekcji.
W rzadkich przypadkach onychofagia ma głębsze podłoże, trudniejsze do wyleczenia, jak zaburzenia obsesyjno-kompulsywne czy lękowe. To jednak sytuacje naprawdę wyjątkowo rzadkie.
Obgryzanie paznokci – możliwe konsekwencje
Zazwyczaj obgryzanie paznokci to nawyk dość niewinny, który z czasem może sam minąć. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że takie zachowanie niesie pewne konsekwencje zdrowotne.
Po pierwsze, obgryzanie paznokci uszkadza płytkę oraz prowadzi do powstawania drobnych, ale bolesnych ran. Rany te trudno się goją, zwłaszcza gdy dziecko nieustannie je podgryza i ponownie uszkadza.
Po drugie, pod paznokciami gromadzą się drobnoustroje – bakterie czy grzyby – które mogą przeniknąć do organizmu zarówno przez uszkodzoną skórę, jak i przez usta.
Jeśli obgryzanie paznokci utrzymuje się przez lata, może trwale wpłynąć na wygląd paznokci, zniekształcając płytkę, a także doprowadzić do zmian w obrębie dziąseł i zębów.
I wreszcie aspekt psychologiczny – często najistotniejszy. Utrwalony nawyk bywa sygnałem, że dziecko potrzebuje dodatkowego wsparcia w radzeniu sobie z emocjami.
Dziecko obgryza paznokcie – jak reagować?
Najważniejsze to zachować spokój. Ośmieszanie, ciągłe zwracanie uwagi czy stosowanie kar na pewno nie pomoże. Jeśli nawyk obgryzania paznokci jest przejawem lęków, takie reakcje rodzica tylko zwiększą stres dziecka i nasilą problem.
Co zatem można zrobić? Obserwować. Kluczowe jest zauważenie, w jakich sytuacjach obgryzanie się pojawia. Czy są to chwile nudy, skupienia, a może momenty związane z silnymi emocjami? Obserwacja pozwala lepiej zrozumieć źródło nawyku.
Warto zaproponować dziecku alternatywy, które zajmą ręce w różnych sytuacjach – piłeczki antystresowe, niewielkie przedmioty do manipulowania czy popularne gadżety sensoryczne. Jeśli problem nasila się w chwilach nudy, pomocne mogą być aktywności manualne, takie jak rysowanie, lepienie z plasteliny czy układanie klocków.
Co jeszcze może zrobić rodzic? Regularnie obcinać paznokcie, by nie były na tyle długie, żeby dziecko miało co „skubać”.
Najważniejsza jest jednak rozmowa. Umiejętność mówienia o emocjach to kompetencja, którą warto wspierać od najmłodszych lat. Dziecko wysłuchane i zrozumiane łatwiej radzi sobie z napięciem, a to może okazać się kluczowe w pozbyciu się problemu.
Kiedy zdecydować się na pomoc specjalisty?
W zdecydowanej większości przypadków obgryzanie paznokci to sytuacja przejściowa i dziecko po prostu z niego wyrasta. Zdarza się jednak, że problem przybiera na sile i wtedy warto skonsultować się ze specjalistą.
Niepokoić powinno, gdy:
obgryzanie paznokci prowadzi do poważnych ran i nawracających stanów zapalnych,
problem trwa bardzo długo i jest wyraźnie nasilony,
oprócz obgryzania paznokci dziecko ma inne zachowania kompulsywne, np. wyrywanie włosów czy obgryzanie skórek,
nawyk utrudnia codzienne funkcjonowanie dziecka i staje się powodem do wstydu.
W takiej sytuacji najlepiej udać się najpierw do pediatry, który pokieruje do odpowiedniego specjalisty, lub od razu zasięgnąć porady psychologa dziecięcego. Obgryzanie paznokci może być bowiem objawem przyczyn leżących nieco głębiej: przewlekłego stresu, lęków albo zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, które wymagają profesjonalnego wsparcia.
