Biegunka – najważniejsze informacje
O biegunce mówimy wtedy, gdy dziecko oddaje co najmniej 3 płynne stolce na dobę, przy czym jeśli chodzi o niemowlęta można mówić o ostrej biegunce kiedy oddają 3 lub więcej płynnych stolców na dobę przy karmieniu sztucznym i 6 lub więcej przy karmieniu piersią. Należy zwrócić uwagę nie tylko na konsystencję, ale także ewentualną zawartość krwi, śluzu albo ropy, które bardzo często pojawiają się przy ostrej biegunce. Mogą także wystąpić inne objawy, takie jak gorączka, ból brzucha, wymioty, symptomy nieżytu górnych dróg oddechowych. W zależności od intensywności objawów biegunka może mieć różny przebieg i charakter:
- łagodna – jak niestrawność, dziecko nie gorączkuje, nie wymiotuje, pojawia się kilka luźnych stolców;
- średnio ciężka – maluch jest płaczliwy, oddaje od kilku do kilkunastu wodnistych stolców na dobę, może gorączkować i wymiotować;
- ciężka – towarzyszą jej wymioty, brak pragnienia, kilkanaście luźnych stolców z dużą ilością śluzu, gazy, gorączka i objawy odwodnienia;
- toksyczna – bardzo dużo stolców z domieszką krwi lub śluzu, dziecko ma wysoką gorączkę, wymiotuje, jest odwodnione;
- przewlekła – trwa dłużej niż 10–14 dni, kilka wodnistych stolców dziennie, również zaraz po jedzeniu, słaby apetyt, wzdęcie, gazy.
Przyczyny biegunki
Taki ostry stan mogą spowodować różne czynniki. Począwszy od diety, przez infekcje, po zatrucia i antybiotykoterapię. Najczęściej biegunkę wywołują wirusy (głównie rotawirusy), bakterie, pasożyty. Sprzyja jej też nieświeży pokarm, błędy dietetyczne, przejedzenie, alergia lub nietolerancja pokarmowa. Biegunka może towarzyszyć ząbkowaniu i chorobom przewlekłym np. mukowiscydozie.
Uwaga na odwodnienie
Z reguły leczenie biegunki nie wymaga hospitalizacji czy interwencji lekarskiej. Pamiętajmy jednak, że poważnym powikłaniem jest w tym przypadku odwodnienie, które w skrajnych sytuacjach może stanowić zagrożenie dla życia dziecka. Odwodnienie oznacza, że zawartość wody w organizmie spadła poniżej wartości koniecznej do bezpiecznego i prawidłowego funkcjonowania. Symptomy odwodnienia widzimy, kiedy utrata wody wynosi 3% masy ciała, ale o odwodnieniu mówimy już przy 1 procentowej stracie. Objawy odwodnienia u dzieci to w szczególności:
- suche wargi, język i błona śluzowa jamy ustnej, gęsta ślina,
- płacz bez łez,
- zapadnięte ciemiączko, zapadnięte oczy,
- apatia bądź rozdrażnienie,
- mocz o ciemnym zabarwieniu (małe ilości),
- wzdęty brzuch,
- nieelastyczna, szara i chłodna skóra,
- oddech przyspieszony,
- drgawki.
Jak łatwo się domyślić kluczowe znaczenie ma niedopuszczenie do takiego stanu, stąd właśnie konieczność podawania specjalnych płynów – elektrolitów dla dzieci.
Zapobiegamy odwodnieniu
Przede wszystkim należy nawodnić dziecko, istotny jest rodzaj, ilość oraz sposób podawania płynów. Dzięki temu wyrównuje się poziom elektrolitów w organizmie. Takie płyny powinny mieć określony skład i proporcje (zawartość sodu, chloru, potasu i glukozy). Pomocne w leczeniu biegunki są również probiotyki, które regenerują florę bakteryjną i zapobiegają zaburzeniu jej równowagi. Bardzo ważnym elementem jest dieta, szczególnie, że pokutuje wciąż mit o głodówkach w czasie biegunki. Dzieci karmione naturalnie powinny być przystawiane do piersi, dzięki temu są również pojone, natomiast starsze maluchy mogą dostawać lekki kleik ryżowy (dieta ścisła), suche pieczywo. Z czasem dietę rozszerzamy o kaszki, zupę na gotowanej marchewce, a potem gotowane chude mięso.
Jakie płyny podawać w czasie biegunki
Nie wystarczy wiedza o tym, że w czasie biegunki należy poić małego pacjenta. Najważniejsze jest bowiem to, jakie płyny są podawane – muszą one zawierać glukozę i elektrolity w odpowiednim stężeniu. Elektrolity dla dzieci można kupić w aptece, trzeba jednak wiedzieć jaki doustny płyn nawadniający zaleca się dla najmłodszych. Informacje na ten temat znajdziemy np. tutaj >> http://www.dicoflor.pl/pl/odwodnienie-przy-biegunce/co-podawac-maluszkowi-w-trakcie-biegunki/. Warto wiedzieć, że według najnowszych zaleceń europejskich towarzystw naukowych powinno się podawać płyn hipoosmolarny, czyli o obniżonej osmolarności. Stężenie sodu wynosi tu 60 mmol/l, stężenie potasu – 20 mmol/l, stężenie glukozy – 90 mmol/l, a osmolarność – 230 mOsm/l. Znajdziemy tu również informację o tym, jak właściwe poić dziecko w przypadku dolegliwości biegunkowych – należy podawać schłodzony płyn, małymi porcjami. Bardzo ważne jest pojenie po każdym kolejnym wypróżnieniu czy wymiotach. Należy wówczas podawać płyny z elektrolitami dla dzieci w proporcji 5-10 ml na kilogram masy ciała. Płyny nawadniające są dostępne w proszku, w saszetkach - np. Dicoflor® Elektrolity. Ten preparat zawiera nie tylko sole mineralne w odpowiedniej proporcji, ale także szczep bakterii Lactobacillus rhamnosus GG o udowodnionej skuteczności w przypadku leczenia biegunki.
Zapobiegajmy biegunkom
Najważniejsze porady dotyczące profilaktyki odnoszą się do żywienia, przechowywania produktów spożywczych, zasad higieny i osłony przy antybiotykoterapii. Pamiętamy zatem czystym i bezpiecznym przechowywaniu żywności w lodówce. Nie zapominamy o starannym myciu rąk, szczególnie przed karmieniem i szykowaniem posiłków. Zmywamy dokładnie naczynia i pilnujemy terminów przydatności na produktach. W przypadku leczenia antybiotykami należy podawać preparaty osłonowe (probiotyki), warto również pomyśleć o szczepionce przeciw rotawirusom. Pamiętajmy, że powyższe porady są jedynie sugestią i nie zastąpią wizyty u specjalisty. W przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Jeśli chodzi o biegunkę należy udać się do lekarza, gdy:
- dziecko oddaje bardzo mało moczu,
- biegunka trwa ponad 2 tygodnie,
- dziecko jest apatyczne lub bardzo pobudzone,
- w stolcu widzimy krew, śluz lub ropę,
- biegunka pojawi się u dziecka poniżej 2. miesiąca życia.
