Autor zdjęcia/źródło: Ruslanbosikov | Stock Free Images
Wzrok u dziecka rozwija się stopniowo – choć już w 26. tygodniu ciąży otwiera ono oczy i reaguje na światło, w pierwszych dniach noworodek widzi słabo. Wszystko przez to, że narząd wzroku wymaga treningu i współpracy z mózgiem, który gwarantuje odpowiednie przetworzenie uzyskiwanego obrazu.
W pierwszym miesiącu życia noworodek widzi niewiele – zdolność widzenia ogranicza się właściwie w kierunku odwracania głowy w kierunku światła. Ostrość widzenia u noworodków jest niemal 30 razy gorsza niż u dorosłych, a w obrazie dominują głównie intensywne kolory. Specyficzne jest również pole widzenia - w przeciwieństwie do rodziców maluchy lepiej widzą to, co znajduje się po brzegach, niż to, co umiejscowione jest w środku.
Jak więc badać taki delikatny i nie do końca rozwinięty zmysł? Pierwsze badania maleństwo przechodzi tuż po urodzeniu – neonatolog skrupulatnie sprawdza, czy źrenice zwężają się i rozszerzają pod wpływem światła i czy gałki oczne się poruszają. Jest to pierwsze i bardzo ogólne rozpoznanie – stwierdzenie czy maluch widzi możliwe jest dopiero po kilku miesiącach.
Jeśli w tym czasie rodzice zauważą, że noworodek nie skupia spojrzenia na zbliżanej do niego twarzy lub przedmiocie, warto zgłosić się na konsultację do okulisty. Odpowiedzialni rodzice powinni odwiedzić z dzieckiem okulistę jeszcze przed pierwszymi urodzinami noworodka – najlepiej w ciągu pół roku od narodzin. Dotyczy to zwłaszcza dzieci z ciąż zagrożonych, dzieci przedwcześnie urodzonych lub tzw. ryzyka urodzeniowego.
Szczególną opieką otaczane są dzieci urodzone przed 36. tygodniem ciąży – ze względu na zbyt wczesne opuszczenie macicy oraz negatywny wpływ inkubatorów na naturalny rozwój siatkówki, wcześniaki często narażone są na retinopatię wcześniaczą. Jest to schorzenie polegające na uszkodzeniu siatkówki i nadmiernym unaczynieniu dnia oka, na które cierpi nawet 15% zbyt wcześnie urodzonych maluchów, zwłaszcza tych z niską wagą urodzeniową (poniżej 2000 g).
Źle rozpoznana lub nieleczona retinopatia może prowadzić nawet do ślepoty, jednak przy odpowiednim działaniu można ją zatrzymać, a nawet cofnąć. Kluczowe są regularne badania wzroku – nie rzadziej niż co dwa tygodnie, począwszy od 4 tygodnia życia. Również w późniejszym życiu wcześniaki ze stwierdzoną retinopatią powinny być badane częściej niż zdrowe dzieci – po latach są one bardziej narażone na jaskrę i zaćmę.
UWAGA! Wizytę u okulisty zaleca się, gdy:
• dziecko nie reaguje na światło, nie ma odruchu rogówkowego;
• gdy nie ma odblasku czerwonego z dna oka (np. przy robieniu zdjęć z fleszem);
• gdy wygląd obu gałek ocznych, oczu i powiek u dziecka różni się;
• gdy dziecko ma oczopląs (czyli ciągłe mimowolne ruchy gałek ocznych);
• ucieka jedno oczko lub oba (zezujące oko jest naturalne u niemowląt do trzeciego miesiąca życia, ale każdy wypadek zeza trzeba skonsultować ze specjalistą);
• dziecko trzyma oglądane zabawki, książeczki i inne przedmioty blisko twarzy, kiedy na nie patrzy;
• dziecko ma kłopoty z fiksacją wzroku – czyli zdolnością do skupiania wzroku na zabawkach czy twarzach najbliższych;
• maluch mruży oczy;
• występują częste bóle głowy;
• występuje zaczerwienienie, ropienie, łzawienie lub obrzęk powieki czy okolic oczu.
Opracowanie:
lek. med. Piotr Jaworski - specjalista chorób oczu
