Uzależnienie od pornografii

Artykuł ten stanowi charakterystykę objawów typowych dla uzależnienia od pornografii, jak i proces genezy uzależnienia, wraz z konsekwencjami, które ze sobą ono niesie.

Kilka słów o uzależnieniach behawioralnych

Uzależnienia behawioralne, czyli te, w których nie uczestniczy substancja uzależniająca uwzględniają zmiany w aktywacji dopaminergicznego układu nagrody w obrębie aktywacji hormonów takich jak adrenalina, czy seratonina, a co za tym idzie – podobnie jak w przypadku zażycia substancji – wykonaniu czynności towarzyszy podniecenie, przyjemność, lub fantazja (Brewer, Potenza, 2008; Johansson et al. , 2009; Schneider, Irons, 2001; Volkow, Wise, 2005). Podstawowymi kryteriami służącymi do diagnozy uzależnienia behawioralnego są (por. Griffiths, 2005):

1)zaabsorbowanie, czyli dominacja danego zachowania nad innymi obszarami życia;

2)modyfikacja nastroju związana z współtowarzyszącym stosowaniem mechanizmów obronnych;

3)tolerancja, jako zwiększające się zapotrzebowanie na otrzymywanie gratyfikacji (przykładowo w formie masturbacji w trakcie oglądania pornografii);

4)symptomy odstawienne towarzyszące braku realizacji potrzeb;

5)konflikt (na trzech wymiarach, czyli osoby bliskie i osoba uzależniona, role społeczne (przykładowo praca), a osoba, oraz konflikt interpersonalny);

6)nawroty, czyli powracanie do czynności pomimo przerwy.

Uzależnienie od seksu

Choć określenia takie jak erotomania, nimfomania, czy satyryzm ze względu na stygmatyzujący wydźwięk używane są coraz rzadziej, uzależnienie od seksu, czy stosunku seksualnego zdaje się najbardziej adekwatnym (Orford, 1985; Carnes, 2001). Osoby uzależnione od seksu nie są w stanie zaprzestać swoich destrukcyjnych zachowań, których brak realizacji wiąże się z objawami typowymi dla odstawienia (Griffiths, 2004). Hiperseksualność jest bardziej akceptowana społecznie, niż przykładowo uzależnienie od hazardu, a może być równie uporczywe dla osoby uzależnionej, mając impakt na znaczącą część sfer życia. 

Uzależnienie od pornografii

Wstęp dotyczący uzależnienia od seksu został przywołany ze względu na korelację z częstym oglądaniem pornografii, jak i nadmiernej masturbacji, czy cyberseksu. Według badań, od 3% do 6% osób, które regularnie poddają się tym czynnościom staje się w przyszłości uzależniona od seksu (Karila, 2014). Warto podkreślić, że chodzi o regularne korzystanie, nie uzależnienie (tutaj badania nie zostały przeprowadzone, zdaje się jednak, iż zależność będzie podobna lub wyższa). Jednym z wcześniej wspomnianych mechanizmów uzależnienia jest wzrost tolerancji, a co za tym idzie, skoro „apetyt rośnie w miarę jedzenia”, filmy pornograficzne w pewnym momencie mogą okazać się niewystarczające. Podobny mechanizm zaobserwowano u osób z tendencjami pedofilnymi – około 85% osób uzależnionych od pornografii dziecięcej dopuszcza się czynu pedofilnego (Bourke, Hernandez, 2009).

Innymi skutkami, z którymi wiąże się uzależnienie od pornografii jest tendencja do innych uzależnień. Częste używanie pornografii może z czasem okazać się niewystarczającą stymulacją, w związku z czym osoba uzależniona będzie szukała dodatkowego bodźca z zewnątrz (przykładowo w postaci alkoholu), od którego również może się uzależnić (Sexual Recovery Institute, 2011). Osoby uzależnione od pornografii rzadziej decydują się na zawiązanie relacji, a będąc w relacji częściej będą szukały alternatywnych kontaktów poza relacją zdradzając partnera(kę). Relacje wywołują częsty dyskomfort, rzutujący na wartości moralne jednostki, tym samym projektując negatywne emocje na drugą osobę. Osoby obcujące regularnie z treściami pornograficznymi częściej uprzedmiotawiają inne osoby, widząc je w kategorii zaspokojenia własnych potrzeb. Mają obniżoną koncentrację, nieadekwatne spojrzenie na swoją i czyjąś seksualność, jak i liczne kompleksy. Częściej też dopuszczają się przemocy domowej, czy gwałtów (Lloyd, 2018). 

Bartłomiej Pisarski z Centrum Terapii Haak  

Zobacz też:

Dlaczego młodzież ogląda pornografię – motywatory, oraz prewencja debiutu w młodym wieku.

Współczesna perspektywa na pornografię

Bibliografia:

Bourke. M., Hernandez. A. (2009). The „Butner Study” redux: A report of the incidence of hands-on child victimization by child pornography offenders. J Fam Violence, 24, 183, 91.

Brewer. J. A., Potenza. M. N. (2008). The neurobiology and genetics of impulse control disorders: Relationship to drug addictions: Biochemical Pharmacology, 75, 63-75.

Carnes. P. (2001). Out of the shadows: Understanding sexual addiction (3^rd ed., pp. 34-36). Center City, MN: Hazelden Informations & Edu.

Falzon. N. (2015). Pornography Addiction. University of Malta.

Griffiths. M. (2004) Sex addiction on the internet. Janus Head: Journal of Interdisciplinary Studies in Literature, Continental Philosophy, Phenomenological Psychology and the Arts, 7 (2), 188-217.

Griffiths. M. D. (2005a). A “components” model of addiction within a Biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10, 191-197.

Johansson. A., Grant. J. E., Kim. S. W., Odlaug. B. L., Gotestam. K. G. (2009). Risk factors of problematic gambling: A critical literature review. Journal of Gambling Studies, 25, 67-92.

Karila. L., Wery. A., Weinstein. A., Cottencin. O., Petit., A., Reynaud. M., Billieux. J. (2014). Sexual Addiction or Hypersexual Disorder : Different Terms for the Same Problem? A Review of the Literature. Current Pharmaceutical Design CPD, 20(25), 4012-4020.

Lloyd. B. (2018). Internet Pornography. LICCV Digital Safety. Dostęp: 15 sierpnia 2022. http://liccv.org/digital-safety/internet-pornography/

Orford. J. (2001). Excessive appetites: A psychological view of the addictions. 2^nd ed. Chichester, K: John Wiley.

Schneider. J. P., Irons. R. R. (2001) Assessment and treatment of addictive sexual disorders: Dependency relapse. Substance Use & Misuse, 35, 1795-1820.

Sexual Recovery Institute. (2011). Consequences of Sex Addiction and Sexual Compulsivity. Dostęp: 15 sierpnia 2022. https://www.sexualrecovery.com/articles/consequences/

Volkow. N. D., Wise. R. A. (2005). How can drug addiction help us understand obesity? Nature Neuroscienc, 9, 555-560.